Piše: Radenka Marković
Foto: Istorijski muzej Srbije
Slobodne Novine – Muzejska publika, željna novih događaja i dobrih izložbi, mogla je 7. maja, dan nakon ukidanja vanrednog stanja i prvog dana bez policijskog časa, uživati u vrednoj muzejskoj postavci posvećenoj dinastiji Nemanjića u Istorijskom muzeju Srbije. Kako navode u Muzeju, izložba pod nazivom „Kraljevi i svetitelji srpski“ za posetioce je otvorena u skladu s preporukom Ministarstva kulture i informisanja o nastavku rada muzeja. Izložba je trebalo da za publiku bude otvorena sredinom marta, ali je zbog epedemije koronavirusa i zabrane skupova u zatvorenom prostoru otvaranje odloženo.
Izložbena postavka sastoji se od 12 tematskih celina. One opisuju prve dinastije prednemanjićkog doba, iz koga ima veoma malo sačuvanih predmeta, zatim poreklo i istoriju Nemanjića, simbolički i titularni karakter imena Stefan i Uroš, koja su posebno važna za ovu dinastiju. Takođe, i značaj patrona Svetog Stefana Prvomučenika za dinastiju Nemanjića, te vladarske insignije ili obeležja Nemanjića i njihova stolna mesta, odnosno vladarske dvorove. Posebne tematske celine posvećene su ulozi državnih sabora, kultu vladara ratnika, dinastičkoj lozi Nemanjića, procesu sticanja autokefalije, zatim procvatu zadužbinarstva, kao i grobnim crkvama i svetostima vladara.
Pečatnjak kneza Strojimira
Predmeti koji svedoče o dinastiji Nemanjića grupisani su u nekoliko celina. Posetioci mogu da vide kako su u to doba izgledali mačevi, vrhovi za strele, pancirne košulje i ostalo oružje, zatim nakit. Takođe i kopije i reprodukcije fresaka, ikona i relikvija koje prikazuju bogatstvo i raznolikost sačuvanog nasleđa države Stefana Nemanje i njegovih naslednika tokom dva veka vladavine. Oni govore ne samo o državnim i crkvenim poslovima članova dinastije Nemanjić već i o njihovom velikom doprinosu mnogim oblastima stvaralaštva, poput prosvete, književnosti i arhitekture.
Među izloženim predmetima su i oni koji predstavljaju još jedan, veoma važan segment rada dinastije, a to je njeno zadužbinarstvo. Jer Nemanjići su podigli brojne crkve i manastire, kao što su Visoki Dečani, Pećka patrijaršija, Bogorodica Ljeviška, Gračanica, Sopoćani.
Izložbu posebno preporučuje činjenica da se posetiocima pruža jedinstvena prilika da vide brojne predmete izuzetne vrednosti. Takvi su pečatnjak kneza Strojimira, vladara iz prednemanjićke epohe. Taj predmet je inače jedan od najznačajnijih predmeta koje poseduje Istorijski muzej Srbije. Osim starog pečatnjaka, izložen je deo kamenog trona cara Dušana iz manastira Ravanica, zatim parapetna ploča iz Deževe, sela kod Novog Pazara u kome je Stefan Nemanja stvarao prvu srpsku državu. Pomenuta ploča deo je zbirke Muzeja „Ras“ u Novom Pazaru.
Kivot kralja Stefana Dečanskog
Izložena je i prva Dečanska hrisovulja, odnosno osnivačka povelja manastira Dečani iz 1330. godine, koja se čuva u Arhivu Srbije. Ona je svojevrsna tapija iz koje se vidi šta sve vladar daruje i ostavlja manastiru. Kao posebnu ekskluzivnost, koja će deo izložbe biti do petka 12. juna, iz Istorijskog muzeja Srbije navode kivot kralja Stefana Dečanskog iz Muzeja Srpske pravoslavne crkve.
Da bi se ovi jedinstveni predmeti našli na izložbi, pomogli su brojni drugi muzeji, arhivi i biblioteke širom Srbije, koje su ih iz svojih fondova ustupile za potrebe izložbe. Osim pomenutih Muzeja Srpske pravoslavne crkve, Muzeja „Ras“ i Arhiva Srbije, pomogli su narodni muzeji iz Beograda, Kraljeva, Niša, Aranđelovca, Leskovca, Čačka, zatim Muzej u Smederevu, Muzej rudarstva i metalurgije u Boru, koji je ustupio vizantijski novac, Narodna biblioteka Srbije, Arhiv Srpske akademije nauka i umetnosti, Biblioteka Srpske patrijaršije, Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“, Galerija Matice srpske, kao i Univerzitetska biblioteka iz Sankt Peterburga.
Autorka izložbe je arheolog Vanja Vuksan.
Zaštitne mere za posetioce
Poštujući preventivne preporuke o zaštiti zdravlja, odnosno o zaštiti od infekcije koronavirusom, a imajući u vidu veličinu prostora na kome je izložba postavljena, predviđeno je da u galeriji u istom trenutku ne može da boravi više od 30 posetilaca. Posetioci takođe obavezno treba da nose zaštitnu opremu, odnosno maske i rukavice, i da održavaju međusobnu fizičku distancu.
Bez obzira na ograničenja vezana za broj posetilaca koji u istom trenutku mogu da budu u galeriji, svi zainteresovani za istoriju naše najpoznatije srednjovekovne dinastije imaće priliku da uživaju u izloženim predmetima, budući da je izložba otvorena sve do 20. novembra.
